Dijital dünyadaki yenilikler, içerik üreticilerini daha aktif hale getiriyor. Bu durum beraberinde dijital telif haklarının korunmasını da zorunlu kılıyor.
Google gibi birçok teknoloji devi firma, Türkiye’deki imkanlardan yararlandığı halde telif ödemesi yapmıyor. Dijital Telif Yasasıyla birlikte hem internette haber üreticilerinin telif haklarının korunacağını hem de şirketlerin Türkiye’ye ödeme yapacağını belirten Prof. Dr. Filiz Aydoğan, “Fikir hırsızlığının farkına varılması ve yasa ile korunacak olması, Türkiye açısından çok önemli” diyerek Dijital Telif Yasası düzenlemesi ile ilgili ayrıntıları posta.com.tr’den Elif Bayram’a anlattı.
‘DİJİTAL TELİF KONUSU ERTELENEMEZ’
Dijital Telif Yasası, Türkiye’nin ve sosyal medyanın gündeminde önemli bir yer tutuyor. TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı Hüseyin Yayman, yaptığı açıklamalarda Türkiye’de de dijital telif yasası ile ilgili düzenlemelerin hayata geçirilmesi gerektiğini dile getirdi.
Yayman, “Dijital Telif Yasası kırmızı çizgimizdir. Geldiğimiz noktada kamuoyunda çok ciddi bir talep var. Bu talep, bir an önce telif yasasının yapılması ve mevcut kanunun güncellenmesidir. Dijital dille ifade etmek gerekirse, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nu update etmek, yani güncellemek istiyoruz. Dijital telif konusu artık ertelenemez, öncelikli bir konu halindedir. Yeni dönemde en önemli gündem konularımızdan biri Dijital Telif Yasasının hazırlanmasıdır” diye konuştu.
‘KIRMIZI ÇİZGİMİZDİR’
TBMM Dijital Mecralar Komisyonu’nda, sosyal medya platformu TikTok’ta tartışmalara yol açan konular da ele alındı. Yayman, “Muhakkak yaş filtresinin sıkı bir şekilde uygulanmasını istiyoruz. Bu konularla ilgili TBMM’de birtakım hazırlıkların olduğunu ifade etmek isterim. Bir taraftan özgürlükleri savunurken, öbür taraftan da bireyin korunması, kamu düzeninin sağlanması ve aile mahremiyetinin temin edilmesi, gençlerin sağlıklı bir şekilde eğitim alması noktası, bizim kırmızı çizgimizdir” ifadelerini kullandı.
Konu ile ilgili konuşan Marmara Üniversitesi Radyo, Sinema ve Televizyon Bölümü Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Filiz Aydoğan, “Yaşadığımız dijital çağda veri üstünlüğünün en önemli değer olduğunun fark eden Amerika ve Avrupa Birliği gibi, Türkiye’nin de kendi verilerini, dijital içerik üreticilerini, kültürel değerlerini ve yaratıcılığını telif hakkı yasasıyla korumak istemesi en temel hakkıdır” dedi.
İNTERNET KULLANIM ORANI YÜZDE 87’Yİ GEÇTİ
İnternet kullanım oranının giderek arttığına dikkat çeken Prof. Dr. Filiz Aydoğan, “2023 yılında yapılan araştırmalara göre, ülkemizde internet kullanım oranı yüzde 87’yi geçti. Dijital mecralar, geleneksel medya mecralarından farklı olarak, eskiden sadece izleyici ya da medya içeriğini tüketen konumda kalan geniş kitleleri de üretici, kullanıcı ya da üreten tüketici durumuna getirdi” diye konuştu.
Prof. Dr. Filiz Aydoğan, “Eskiden medya izleyicisi konumunda olan insanlar, teknoloji şirketleri sayesinde istedikleri içeriklere ulaşabiliyor, bu içeriklere anında tepki verebiliyor ve kendi içeriklerini oluşturabiliyorlar” diyerek anlattı:
“Üyelik ücreti almadan, sadece kullanım sözleşmesi yoluyla, vatandaşlara haber alma, eğlenme, oyun oynama, film izleme, haber yapabilme, içerik üretebilme olanağını veren bu internet şirketleri, gündelik hayatın her alanının dijitalleşmesiyle birlikte, hukuki düzenlemelere gitmek zorunda kaldılar.”
‘ŞİRKETLERİN ZENGİNLEŞME NEDENİ İÇERİKLER’
Teknoloji şirketlerinin zenginleşmesinin temel nedeninin, kullanıcıların ürettikleri içerikler olduğunu belirten Prof. Aydoğan, “Bu teknoloji şirketlerin bu kadar zenginleşmesinin nedeni, kullanıcıların ürettiği içeriklerdir. Biz bu mecralarda fotoğraf yükledikçe, yorumlar yaptıkça, kendi içeriğimizi oluşturup, verilerimizi paylaştıkça, bir yandan bu teknoloji şirketlerinin bedava çalışanı oluyoruz. Öte yandan bu şirketler bedavaymış gibi görünen hizmetleri karşılığında, okumadan geçtiğimiz kullanım sözleşmelerinde, bu içeriklerin ticari amaçla kullanabileceğini yazıyor” ifadelerini kullandı.
Günümüzde dijital ortamdaki içerik üreticilerinin haklarının korunması için hukuki düzenlemelerin yapılması gerekliliğini vurgulayan Prof. Aydoğan, “Dijital çağda, dijital ortamdaki içeriklerden yıllarca para kazanan, bunlara telif vermeyen bu şekilde kendini var eden teknoloji şirketlerini sınırlamak, dijital emeği üreten içerik üreticisini ve fikirlerini korumak zorunlu hale geldi” dedi.
ARTIK SADECE GOOGLE KAZANMAYACAK
Prof. Aydoğan, sözlerine şöyle devam etti: Bu konudaki çalışmaların Türkiye Büyük Millet Meclisi Dijital Mecralar Komisyonu düzeyinde ele alınması çok isabetli bir karar. Böylelikle yereldeki haberler, online kitaplar, dijital müzikler, yazılımlar, filmler gibi dijital medyadaki tüm içerikler, artık sadece cirosu milyarlarca doları bulan Google gibi teknoloji şirketlerine değil, içerik üreticilerine de para kazandıracak. Bu konu, enformasyon ve fikir hırsızlığının hem yerel hem de küresel ölçekte korunmasının farkına varılması ve yasa ile korunacak olması, Türkiye açısından çok önemlidir.
Prof. Aydoğan, “Dijital Telif Yasası, haberciler, yazarlar ve yayıncılara kazanımlar sağlarken, aynı zamanda yaratıcılığın korunması ve teşvik edilmesi açısından önemlidir. Ayrıca dijital içerik hakların korunması, küresel reklam ve rekabetin adil şekilde yürütülmesini sağlanması bakımından da önemlidir” diye konuştu.
‘İÇERİK ÜRETİCİLERİNİN HAKLARINI KORUYACAK’
Dijital telif haklarının korunmasına yönelik uluslararası çalışmalara dikkat çeken Prof. Aydoğan, “Amerika Birleşik Devletleri, dijital telif hakkının korunmasını 1998’de yasalaştırmaya başlamıştır. Avrupa Birliği ise bu konudaki çalışmalara 2001’den itibaren başlamış ve günümüze kadar konuyla ilgili pek çok yönerge ve düzenlemelerle konuyu ele almıştır” ifadelerini kullandı.
“Google, Kanada’da her yıl dijital yayıncılar için yaklaşık 74 milyon dolar ödeme yapacak” diyen Prof. Aydoğan, sözlerine şöyle devam etti:
Çevrim İçi Haberler Yasası düzenlemesi ile Kanada, dijital platformların haberlerini kullanmasına karşılık ücret ödeme zorunluluğu getirmişti. Bu yasa bu yıl, Google için uygulandı ve Kanada hükümeti, dijital yayıncılar için Google’dan her yıl 74 milyon dolar alacağını duyurdu. Meclis’teki Komisyonun çalışmaları neticesinde, ülkemizin de en yakın zamanda, kullanıcıların, habercilerin, içerik üreticilerinin haklarını koruyan dijital telif yasasını çıkarmasını bekliyoruz.
