İlk toplantısını 11 Aralık’ta, ikinci toplantısını 18 Aralık’ta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda yapan Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda, taraflar müzakerelerini sürdürürken nihai kararın bu hafta açıklanması bekleniyor.
Doğrudan 7 milyona yakın çalışanı, dolaylı olarak ise tüm vatandaşları ilgilendiren yeni asgari ücret rakamının belirlemesine yönelik süreçte işveren tarafını Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), işçi tarafını ise en fazla üyeye sahip konfederasyon olduğu için TÜRK-İŞ temsil ediyor.
Ayrıca komisyonda ilk kez 4 işçi temsilcisi de bulunuyor. İşçilerden biri Çorum’dan enerji işçisi, bir kişi Cankurtaran’dan karayolu işçisi, bir kişi AVM işçisi, bir kişi ise Adana’dan sağlık işçisi olarak komisyonda bulunuyor.
İkinci toplatının da ardından asgari ücret için bir rakam açıklanmazken bu yıl ilk kez asgari ücret tespit komisyonu toplantılarına katılan işçiler dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
İŞÇİLERDEN ÇARICI AÇIKLAMALAR
Komisyon toplantılarına katılan Adana Şehir Hastanesi’nde temizlik işçisi olarak çalışan Hatice Akgedik ve karayollarında 9 yıldır taşeron olarak çalışan Durmuş Öztürk ikinci asgari ücret görüşmesinden sonra soruları yanıtladı.
Öztürk toplantı sonrasında yaptığı açıklamada “Bizim çocuklarımız da var. İster istemez bizim çocuklarımız da meyve yemek istiyor.Bizim çocuklarımız da peynir yemek istiyor. Bunları yiyemiyor. Gelişimleri zayıf oluyor. Biz neden yaşam şartlarına uygun yaşam şartı içinde yaşamıyoruz? Çocuklarımız okula gidiyor, 10 lira para istiyor veremiyoruz. Bundan daha önce çocukların Öğretmenler Günü vardı. Oğlum geldi dedi ki; ‘Baba, Öğretmenler Günü kutlayacağız. Bana 10 lira para verir misin’ dedi. Ben de dedim ki; ‘Oğlum 10 lira param yok’, ‘Herkes Öğretmenler Günü’nü kutlayacak, bizde neden para olmuyor’ dedi. Şöyle düşündüm, o akşam da sabaha kadar da uyuyamadım. Bir yerlerden, çocuğuma 10 lira verebilmek için borç aldım” ifadelerine yer vermişti.
Asgari ücret tespit komisyonunda kadın işçileri temsil eden Hatice Akgedik ise şunları söylemişti:
“İşçiler beslenemiyor. En azından pazara gittiğimiz zaman temel ihtiyaçlarımızı almak zorundayız ama alamıyoruz. Yarısını alıyoruz, yarısını alamıyoruz. Bir markete gittiğimiz zaman temel ihtiyaçlarımızı alamıyoruz. Asgari ücretli insanlar gerçekten zor durumda.
Alım gücümüz bitti. İnanın ben bunu sayın işverenlerime de başkanlarıma da bakanlarıma da söyledim ilk toplantıda. Alım gücü bitti insanların. ‘Semt pazarlarında insanlar yerlerden çürük meyve toplayıp evlerine götürmek için nasıl mücadele ettiklerini bir görün’ dedim.”
AĞAR: RAKAM TELAFUZ EDİLMEDİ
Geçen hafta gerçekleşen ikinci toplantının ardından açıklama yapan Türk-İş Genel Başkan Yardımcısı Ramazan Ağar ise toplandıda rakam konuşulmadığını belirterek şunları söylemişti:
“Rakam belli olmadığından dolayı bir şey söyleme imkanımız yok. Geçim şartları belli. Asgari ücretle çalışan insanların geçinemediği belli. Bilhassa büyükşehirlerde 10 bin TL’den aşağıya ev kirası yok. Bunları iyi değerlendirmek lazım. Bu insanların alım gücünü düşünerek hareket etmek gerekir.
Bu hafta içi tekrar bir araya gelerek bu işin sona erdirilmesini istiyoruz. Asgari ücretin insanımızı mutlu edecek bir şekilde sonuçlanmasını biliyoruz.
İşveren tarafından ya da hükümet tarafından rakam gelecek ki biz de ‘evet’ ya da ‘hayır’ diyelim.”
MOODY’S DE DEVREYE GİRDİ
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda görüşmeler sürerken Türkiye’nin kredi notunda ve görünümünde bir artışa gitmeyen kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, bunun nedenlerini açıklarken gündemdeki asgari ücret zammına dair dikkat çeken bir uyarıda bulundu.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s tarafından açıklanan Türkiye raporunda asgari ücrete ilişkin “Yakın vadeli temel risk, talep yönlü enflasyon baskılarını daha da artırabilecek aşırı ücret artışları. Diğer ücretler için de gösterge olan asgari ücret, her yıl ocak ayında artırılıyor” ifadelerine yer verildi.
‘AÇLIK SINIRI ALTINDA PAZARLIĞA KAPALIYIZ’
Asgari ücret pazarlığında taraflardan henüz bir rakam duyulmasa da işçi tarafı açlık sınırının altında bir rakamın pazarlık konusu olmayacağını belirtti. Açlık sınırı kasım ayı itibariyle 14 bin 500 TL seviyesinde bulunuyor.
Öte yandan işçi ve işveren tarafı asgari ücretteki görüş farklılığına rağmen vergi indirimi konusunda mutabık. Her iki taraf, ücretler üzerindeki vergilerin kademeli olarak azaltılmasında hemfikir.
Merkez Bankası’nın (TCMB) enflasyon tahminlerinin tutması durumunda açlık sınırı Temmuz 2024’te 18 bin 500 TL’yi, Aralık 2024’te ise 21 bin TL’yi aşacak.
TCMB 2024 sonunda resmi enflasyonun yüzde 36 olmasını bekliyor. Asgari ücrete tek zam olması durumunda yıl sonuna kadar asgari ücrette en az yüzde 36’lık kayıp olacak.
YÖNETMELİKTE “ASGARİ ÜCRETE TEK ZAM” YAZIYOR MU?
Hükümet, yüksek enflasyonun faturasını çalışanlara kesmekte ve 2024’te asgari ücrete tek zam yapmakta kararlı görünüyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, asgari ücret zammıyla ilgili yaptığı açıklamada “Tek zam olacak, çünkü yönetmeliğimizde de öyle” dedi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da asgari ücrete ilişkin yaptığı açıklamada “Asgari ücret artışı yıl içinde bir kezdir. Bir kez verilecek zamla bu iş biter” demişti.
Ancak mevzuatta yılda tek zam yapılmasına dair herhangi bir ibare bulunmuyor. Yürürlükte olan Asgari Ücret Yönetmeliği’nin yedinci maddesinde “Ücret en geç iki yılda bir olmak üzere belirlenir” ifadesi yer alıyor. Bu madde, asgari ücrete yılda birden fazla zam yapılması önünde yasal hiçbir engel olmadığını gösteriyor.
ASGARİ ÜCRET NE KADAR?
Asgari ücret, bir işçi için aylık brüt 13 bin 414 lira 50 kuruş, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 11 bin 402 lira 32 kuruş olarak uygulanıyor.
Asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 15 bin 762 lira 4 kuruş. Bunun 13 bin 414 lira 50 kuruşunu brüt asgari ücret, 2 bin 79 lira 25 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 268 lira 29 kuruşunu işveren işsizlik sigorta primi oluşturuyor.
ZAM ORANLARINA GÖRE YENİ ASGARİ ÜCRETLER
2024 yılı asgari ücreti için birbirinden farklı beklentiler oluştu. Asgari ücrete en düşük yüzde 25, en yüksek ise yüzde 55 zam yapılma ihtimali üzerinde duruluyor.
Asgari ücrete gelecek zam oranlarına göre olacak yeni asgari ücretler ise şu şekilde:
